Кызматкер эмгек келишиминде көрсөтүлгөн ишти гана аткарууга милдеттүү. Бардык шарттар, анын ичинде иш орду жана кызматтык милдеттер келишимде так белгилениши керек. Тиешелүү документтерди расмий жол-жоболоштурбастан туруп, жумушчудан келишимде каралбаган ишти аткарууну талап кылуу эмгек мыйзамдарын бузууга жатат.
Эмгек кодексинин 56-беренеси:
Эгерде ушул Кодексте жана башка мыйзамдарда башкача белгиленбесе, иш берүүчү кызматкерден эмгек келишиминде шартталбаган жумуштарды аткарууну талап кылууга укуксуз.
1. Башка ишти аткарууну талап кылуу кайсы учурда мыйзамдуу болуп саналат?
Жумуш берүүчүнүн кошумча ишти аткартуу боюнча талабы мыйзамга каршы келбесе жана төмөнкү шарттар аткарылса, мыйзамдуу болуп саналат:
- Кызматтык милдеттердин алкагында:
- Эгерде талап кылынган иш эмгек келишиминде же кызматтык нускамаларда көрсөтүлгөн милдеттерге кирсе, кызматкер аны аткарууга милдеттүү.
- Талаштуу кырдаалдарда келишимди же нускаманы караш керек.
- Кызматкердин жазуу жүзүндөгү макулдугу менен:
- Эгерде талап кылынган иш эмгек келишиминен тышкары болсо, жумуш берүүчү кызматкердин жазуу жүзүндөгү макулдугун алышы керек.
- Коркунучтарды четтетүү зарылчылыгында:
- Эгерде иш өзгөчө кырдаалдардын (өрт, авария, кыйроо) алдын алуу же кесепеттерин жоюу үчүн зарыл болсо, мындай талап белгилүү бир мөөнөткө мыйзамдуу болушу мүмкүн.
- Мындай учурда жумуш берүүчү мыйзамда белгиленген тартипте же негизги ишке жараша эмгек акы төлөөгө милдеттүү.
2. Кайсы талаптар мыйзамсыз болуп эсептелет?
Жумуш берүүчүнүн талабы төмөнкү учурларда мыйзамсыз деп эсептелет:
- Эгерде айтылган иш кызматкердин милдеттерине кирбесе жана кызматкердин макулдугу жок болсо.
- Эгерде иш ден соолукка каршы келсе.
- Эгерде жумуш берүүчү эмгек келишимине өзгөртүүлөрдү киргизбесе.
- Эгерде иш кызматкердин өмүрүнө же ден соолугуна коркунуч жаратса.
3. Кызматкер мыйзамсыз талапка туш болгондо эмне кылышы керек?
- Эмгек келишиминин шарттарын текшерүү:
- Талап кылынган иш анын милдеттерине кирер-кирбесин текшерүү.
- Талапты ырастаган буйрук же нускама бар-жогун текшерүү.
- Аткаруудан баш тартуу:
- Эгерде иш эмгек келишиминде каралбаса жана аны аткарууга негиздер жок болсо, кызматкер аны аткаруудан баш тартууга укуктуу.
- Укуктарды коргоо үчүн кайрылуу:
- Эмгек мыйзамдарынын аткарылышын көзөмөлдөө кызматына даттануу.
- Эгерде эч бир аракет майнап бербесе, анда кызматкер сотко кайрыла алат.